VR-brillen, ook wel virtual reality-bril of VR-headsets genoemd, behoren tot de zogenaamde head-mounted displays. Maar hoe werkt zo'n VR-bril nu precies en wat kun je ermee?

Een VR-bril (head-mounted display) is een apparaat voor het weergeven van verschillende inhoud op een display dat direct op het hoofd wordt gedragen. VR-brillen of VR-headsets doen visueel denken aan omvangrijke duikmaskers en worden, zoals deze, direct voor de ogen gedragen. Het wordt met verschillende hoofdbanden aan het hoofd bevestigd. Afhankelijk van het type VR-bril bevat de headset zelf sensoren en andere technische componenten of bestaat de bril alleen uit de behuizing en de lenzen.

De VR-bril creëert een 3D-beeld dat zich via verschillende sensoren aanpast aan je hoofdbewegingen, waardoor je het gevoel hebt niet alleen naar een driedimensionaal beeld te kijken, maar je midden in een driedimensionale wereld te bevinden. Je kunt omhoog, omlaag, naar links en naar rechts kijken en dankzij de head-tracking van de sensoren past het beeld zich keer op keer aan je gezichtslijn en hoofdbewegingen aan. Met een hoogwaardige VR-bril en hoge resolutie content is het nauwelijks mogelijk om visueel een verschil met de echte wereld vast te stellen.

Bijzonder levensechte indrukken in Virtual Reality worden ‘immersive’ genoemd. Het bijvoeglijk naamwoord komt van de Engelse term Immersion, wat in het Nederlands vertaald kan worden als onderdompeling. In een meeslepende virtuele omgeving heb je niet alleen de mogelijkheid om met je omgeving te communiceren, maar de virtuele realiteit ziet er ook heel levensecht en echt uit.

Bron: Wikipedia

We nemen onze omgeving in drie dimensies waar met onze ogen. Driedimensionaal zicht wordt mogelijk gemaakt door de interactie van het linker- en rechteroog. Beide ogen fixeren een object en nemen het iets anders waar omdat ze verschillende hoeken hebben. Dus het linkeroog ziet meer van de linkerkant van het vaste object terwijl het oog meer van de rechterkant ziet.

De verschillende kijkhoeken van de ogen kun je eenvoudig zelf testen, stel scherp op een object en houd dan afwisselend je linker- en rechteroog gesloten. Als je snel van het linker- naar het rechteroog overschakelt met je hand voor je, merk dan dat het vaste object een beetje lijkt te springen van links naar rechts, afhankelijk van het oog waarmee je ernaar kijkt.

Let op: dit zogenaamde dubbeloog of stereoscopische zicht vormt de basis voor de 3D-werelden van virtual reality. De VR-bril is voorzien van twee lenzen die elk hetzelfde beeld weergeven. De lenzen richten het beeld voor beide ogen iets anders uit en geven de kijker zo een illusie van driedimensionaliteit. Als deze technologie wordt gecombineerd met een verversingssnelheid van minimaal 60 frames per seconde en een breed gezichtsveld van 100 tot 120 graden, kunnen de hersenen voor de gek gehouden worden door de optische indrukken en heb je de indruk dat je midden in een driedimensionale omgeving zit.

Een echt meeslepende VR-ervaring wordt echter alleen bereikt via de trackers en sensoren. Hoofdbewegingen worden gemeten via head-tracking en het beeld past zich dienovereenkomstig aan. Het beeld volgt altijd de blik zoals je gewend bent vanuit je echte omgeving.

De eerste PC VR-bril en Sony's intrede in de virtuele wereld met een bril voor de PS4 verschillen in detail, maar werken volgens hetzelfde principe:

- De afbeelding wordt berekend op de pc of PS4.
- De VR-headset ontvangt beeld en geluid via HDMI en USB.
- De tracking vindt plaats via externe sensoreenheden in de kamer.
- De tracking registreert ook de speciale controllers.

Dit basisprincipe stelt ons in staat om ons onder te dompelen in virtual reality. De positie en beweging van de speler in de echte wereld worden gemeten via de tracking en overgebracht naar zijn perspectief in de gamewereld. De controllers vervangen de virtuele zwaarden, lasers of andere objecten uit de virtuele wereld. De actieknoppen en het touchpad of joystick op de controller maken dankzij bluetooth de juiste acties op het juiste moment in de VR-wereld mogelijk.

De eerste pogingen met virtual reality-brillen in de gamingsector werden gedaan in de jaren negentig. Op de Consumer Electronics Show in Las Vegas in 1994 presenteerde het Amerikaanse bedrijf Forte een virtual reality-helm die games als Duke Nukem of System Shock ondersteunde met een resolutie van 320 x 200 pixels. In 1995 probeerde de game- en consolefabrikant Nintendo een VR-headset en lanceerde de Virtual Boy. Beide toestellen konden zich niet vestigen in de handel, vergelijkbaar met VR-pogingen van Sega, Atari en andere game-giganten uit de jaren negentig. In de afgelopen eeuw was de tijd er niet rijp voor en was de technologie niet volwassen genoeg voor VR-headsets waarmee de gebruiker een immersieve VR-ervaring kan beleven.

Opkomst VR-brillen Sony, Oculus en HTC

Wist je dat de Amerikaan Palmer Luckey in 2012 het bedrijf Oculus heeft opgericht. Samen met game-ontwikkelaar John Carmack werkte hij aan krachtige VR-brillen voor de pc en haalde hij meer dan 2,4 miljoen dollar op voor ontwikkeling op het crowdfundingplatform Kickstarter. In 2013 kwam een eerste ontwikkelaarskit op de markt. In 2014 kocht Facebook Oculus voor $ 2,3 miljard. De ontwikkeling van VR-brillen versnelde rond het midden van de jaren 2010 snel. In 2014 presenteerde Sony een prototype van de VR-bril voor de PS4. De Steam-operator Valve en de hardwarefabrikant HTC fuseerden in 2015 en presenteerden hun eigen krachtige VR-bril met de HTC ReVive. Noch Oculus noch Valve konden de beoogde releasedata in 2015 echter behouden en de eerste VR-brillen werden pas in 2016 aan klanten geleverd. Eind 2016 lanceerde games- en consolefabrikant Sony ook zijn VR-headset, die met minder dan $ 500 aanzienlijk goedkoper was dan concurrerende producten van Oculus en Valve. In 2017 werd virtual reality een groot succes.
Vooral de VR-headset van Sony en de door Samsung gelanceerde Gear VR voor de smartphone waren populair. In 2020 zijn Oculus en HTC Vive nog steeds de grote spelers in VR-brillen voor high-performance computersystemen, terwijl Sony de consolescène domineert met zijn VR-headset. Daarnaast biedt de handel inmiddels een groot aantal VR-brillen aan die je zonder dure console of spelcomputer gemakkelijk met je smartphone kunt gebruiken.

VR-brillen worden op heel verschillende gebieden gebruikt. Enerzijds worden ze natuurlijk gebruikt in de game- en entertainmentsector, maar de technologie wordt ook op veel andere gebieden toegepast. Complexe activiteiten kunnen bijvoorbeeld worden geleerd met behulp van virtual reality. Vluchtsimulatoren zijn altijd een belangrijk hulpmiddel geweest bij het trainen van piloten. Met behulp van een VR-bril kan dit soort leren verdiept en verbeterd worden, en kunnen artsen en geneeskundestudenten ook profiteren van de mogelijkheden van VR-brillen en chirurgische technieken leren en trainen in een realistische omgeving op virtuele patiënten.
Ook op medisch gebied bieden VR-brillen voordelen voor patiënten. Het kan worden gebruikt bij psychische aandoeningen zoals depressie of verslavingen en geeft de patiënt bijzonder positieve ervaringen. Er zijn andere mogelijke toepassingen in het bedrijfsleven. Enkele bekende bedrijven zoals Ikea of Volkswagen gebruiken VR-content al in marketing, productie en opleiding van medewerkers. Virtual reality biedt ook geheel nieuwe mogelijkheden op het gebied van architectuur en design.

VR-brillen zijn onder te verdelen in drie brede categorieën:

1. VR-bril voor de computer
2. VR-bril voor de gameconsole
3. VR-bril voor smartphones
4. Standalone VR-brillen

VR-bril voor
computers

Prijs vanaf circa:
€ 500,-

VR-bril voor
gameconsoles

Prijs vanaf circa:
€ 250,-

VR-bril voor
smartphones

Prijs vanaf circa:
€ 50,-

Standalone
VR-bril

Prijs vanaf circa:
€ 550,-

VR-brillen voor smartphones bedienen vooral de massamarkt. Ze zijn beschikbaar voor een lage prijs en bieden, in combinatie met een krachtige smartphone, een door en door overtuigende, meeslepende VR-ervaring, zelfs als ze de high-end devices voor computers en PS4 niet kunnen bijhouden. Dit maakt ze bijzonder geschikt voor alle gebruikers die zonder al te veel geld een eerste blik in de virtuele wereld willen opvangen. Een VR-bril is ook zeer geschikt voor iedereen die maar af en toe de virtuele wereld bezoekt.

De VR-headsets voor de gameconsole en de computer zijn met hun beduidend hogere prijs vooral geschikt voor de echte VR-enthousiastelingen. Afhankelijk van of je de PlayStation 4 of een krachtige spelcomputer gebruikt om te spelen, moet je kiezen voor de Sony VR-headset voor de PlayStation of voor de VR-bril voor de computer zoals de Oculus Rift of de HTC Vive.

Belangrijk! De drie belangrijkste categorieën VR-headsets in de gaming- en entertainmentsector zijn niet en in geen geval compatibel met elkaar. Je kunt goedkope VR-bril voor de smartphone niet aansluiten op de PlayStation 4, een andere gameconsole of een computer. De VR-headsets van Sony, Oculus of Vive zijn niet te gebruiken zonder de benodigde gameconsole of een krachtige computer.

Een VR-bril is onder andere zeer geschikt voor gamers die een bijzonder intense en meeslepende game-ervaring willen ervaren. In de cockpit van een krachtige raceauto zitten met VR of hordes zombies of andere monsters moeten bevechten, is een ander gevoel dan alleen het spel in twee dimensies op het scherm ervaren. Maar het hoeft niet altijd zo actievol te zijn in virtual reality. Met een VR-bril en de juiste content kun je naar vrijwel elke gewenste locatie verhuizen. Je kunt een levensechte duik beleven, rondkijken op Times Square, een concert of sportevenement van dichtbij en in 3D in je woonkamer meemaken of zelfs de ruimte in reizen.
Een Virtual Reality headset is echter niet alleen het ultieme voor een gamer. De VR-apparatuur plaatst de drager van de VR-bril in virtuele realiteit. Dat kan in een computerspel zijn, maar ook in het onderwijs en het bedrijfsleven worden hightech brillen steeds populairder.
Als je nieuwsgierig en geïnteresseerd bent in technologie en niet bang bent voor nieuwe technologieën, dan heeft VR zeker interessante ervaringen voor je in petto.

Een VR-bril is een relatief jong product in onze snel veranderende tijden en de langetermijneffecten op de ogen en de hersenen zijn grotendeels onontgonnen. Tegelijkertijd brengt virtual reality veel kansen en mogelijkheden met zich mee, zorgt voor indrukwekkende ervaringen en maakt computerspellen tot een geheel nieuwe ervaring.
Voordelen
+ Brengt levensechte indrukken over in veel verschillende situaties
+ Kosteneffectieve toegang via VR-bril voor smartphones
+ Speciale game-ervaring
Nadelen
- Risico op reisziekte
- Gezondheidsrisico's grotendeels onontgonnen
- Verhoogd risico op ongevallen
- Hoge aanschafprijs voor headsets voor computers of gameconsoles

Virtual reality heeft de potentie om een enorme meerwaarde te realiseren op verschillende toepassings- en technologische gebieden waaronder:

• Life Sciences & Health: Het simuleren van een operatie waarbij chirurg en assistenten samen kunnen trainen;
• High Tech Systemen en Materialen: Een multidisciplinaire R&D-afdeling die met meerdere belanghebbenden over de hele wereld een eerste concept in virtual reality kan ontwikkelen en testen (design review);
• Maintenance: Het trainen van onderhoud en reparaties op moeilijk te bereiken installaties, zoals boorplatforms, onderzeeërs, vliegtuigen of ruimtestations;
• Creatieve industrie: Een architect kan samen met de toekomstige bewoner in virtual reality een woning ontwerpen. De bewoner kan (op afstand) samen met de architect keuzes maken die direct vertaald worden naar een virtuele representatie;
• Applied gaming: Het trainen/omgaan met situaties die in real-life bijna niet te simuleren zijn, zoals een watersnoodramp, terroristische aanslag, aardbeving, etc. Met name het kunnen trainen op samenwerking en onderlinge coördinatie is hierbij van grote meerwaarde;
• Gaming: games spelen tegen vrienden in virtual reality zonder dat de gebruikers zich in één ruimte bevinden.

Als je een VR-bril wilt kopen, vindt je deze vooral op internet. Je kunt het krijgen in speciaalzaken voor consumentenelektronica en de grote bekende online shops zoals Bol.com en Coolblue. Met name veel retailers uit het Verre Oosten bieden goedkope VR-brillen voor smartphones aan op verkoopplatforms als Amazon. De duurdere headsets voor computers of spelconsoles zijn ook verkrijgbaar bij tal van online dealers. Een prijsvergelijking is hier zeker de moeite waard. Een tip hierbij is om te letten op kwaliteit, functionaliteiten en prijs aangezien dit aardig uiteen kan lopen.

De prijzen voor een VR-bril variëren tussen de 50 euro bedrag voor een simpele headset voor de smartphone en ruim 600 euro voor de HTC Vive met veel accessoires. Voor de Sony VR-headset voor de PlayStation 4 moet je een bedrag berekenen rond de 300 euro, plus de prijs voor de benodigde gameconsole. De Oculus Rift kost circa 600 euro, waarvoor je net als voor de HTC Vive een krachtige computer nodig hebt. Wil je virtual reality uitproberen met je smartphone, dan kan je kiezen tussen een simpele goedkope VR-bril en een duurdere VR-bril van hogere kwaliteit.

Leveranciers bieden diverse accessoires voor VR-brillen. Welke accessoires belangrijk voor je zijn, hangt grotendeels af van het systeem dat je gebruikt. Bij een VR-bril voor de smartphone zijn een controller of een gamepad onmisbare accessoires. Niet alle modellen hebben een bedieningsmogelijkheid direct op de bril, waardoor je soms geen invoer kunt maken zonder controller. Als de VR-bril niet is uitgerust met een koptelefoon, moet je een externe koptelefoon gebruiken om de ervaring zo levensecht te maken.

Welke apps voor je VR-bril beschikbaar zijn, hangt onder meer af van het systeem dat je gebruikt. In de Google PlayStore of de Apple AppStore zijn diverse apps beschikbaar voor VR-brillen voor smartphones met Android of iOS. Facebook en Google bieden 360 graden video's aan die ook met VR-bril te gebruiken zijn.
Er zijn veel games beschikbaar voor de PlayStation 4 voor de Sony VR-headset. Sommige titels zijn alleen af te spelen met de VR-headset, andere zijn optioneel. Ook voor de HTC Vive en de Oculus Rift bieden de fabrikanten talloze apps in hun stores.